Жнівень… Жніво… Песні жніўныя, жніўныя росы…
Месяц прыгожы і шчодры зямлю абсыпае багаццем:
Быццам нясе ручнікі залатыя з буханкамі хлеба
Ды кошыкі яблыкаў, рамкі духмянага мёду.
Крочыць, як гаспадар, месяц Жнівень па цёпламу полю,
Сее зерне па пульхнай раллі ды сляды пакідае,
Так заручае дзень сённяшні з будучым днём у надзеі,
Што ўраджай будзе слаўным і ў годзе наступным.
Жнівень святы прыносіць, нібы падарункі ў скрынях,
Людзі “Спасамі” гэтыя дні называюць пачціва,
Адзначалі іх продкі сваёй асаблівай любоўю,
Малітоўныя ставілі свечкі, плады асвячалі.
У першы Спас на вадзе, што таксама мядовым завецца,
Людзі купаліся самі, купалі скаціну ў рэчках,
Асвячалі ўсе студні, каб тая вадзіца-царыца
Зберагала жывучых ад розных хвароб і няшчасцяў.
Пчаляры ж мелі клопат, як прадзеды, вельмі прыемны:
Мёд збіраць у пчальніку на шырокім крыле вечарніцы
І хоць кроплю яго ды занесці ў царкву пад малітву,
А потым ужо частаваць сябрукоў і суседзяў.
Гаспадыні ішлі па гарох і шчыпалі заўзята,
Каб грошай у кішэні было, як гароху на полі,
Кветачкі неслі на могілкі дзеткам маленькім, памерлым,
Верылі, баб’і грахі гэтым днём адпускаюць Нябёсы.
Яблычны Спас – ён па ліку другі, спелым яблыкам свеціць,
Дорыць людзям плады, што як сокам мядовым наліты,
Дрэва яблыні так шанавалі калісьці, любілі,
Што ў садзе ніхто з ім не мог ў пашане зраўняцца.
У царкве асвячаюцца фрукты ды мёд з каласамі
І насенне таксама, што ўвесну пасеяна будзе,
Яблычны посны гатуюць пірог для сям’і на сняданне,
Стравы смачныя з ягад-грыбоў у гарнушках падносяць.
Калі ж маці якая сваё немаўля пахавала,
Забарона была: садавіну да Спаса не есці,
Бо на свеце таемным маленькія дзеці ніколі
Каштаваці не будуць тых яблыкаў з саду Эдэма.
Да верасня жнівень ляціць на хусцінцы туманнай,
Арэхавы Спас надыходзіць, яшчэ ён і хлебным завецца,
Жоўты, спелы арэх з каласамі сплятае ў вяночак
Дзе павольна валошкі вальсуюць на полі жытнёвым.
Гэты Спас яшчэ клічуць у нас палатняным спрадвеку,
Прысвячаецца вобразу светламу Бога Ісуса.
Вось чаму і прыкленчылі людзі яму так сардэчна,
На вайсковых сцягах гафтавалі бліскуча, умела.
У гэты дзень рыхтавалі шмат печыва нашы жанчыны,
Частавалі нябогіх і хворых, усіх падарожных,
Толькі з новага зерня былі і аладкі, і булкі,
Каб карміла ўдосталь зямля, каб шмат збожжа давала.
Было свята вялікае, поле сваё ўзвышалі,
Жніво завяршалі на Спаса ды песні спявалі прыгожа,
І плыў той матыў і хаваўся ў лесе ціхутка,
Дзе восень чароўная ўжо так нязвыкла глядзела:
“Закаціся, сонейка, ды за лес, за дуброву,
Ды за лес, за дуброву, за крутую горку.
Сама пайду дарогаю, голас пушчу дуброваю,
Няхай голас галасуець, няхай татухна чуець…”.
Н.Кожар
